توجه به آینده می‌تواند عامل مهم دیگری در انتخاب سهام باشد و با توجه به اینکه عملکرد گذشته و جاری یک شرکت را می توان به دقت مورد مطالعه قرار داد ، این تجزیه و تحلیل باید به عنوان پایه ای برای پیش‌بینی آینده و پیش‌بینی عوامل مهمی که در چشم اندازهای آتی تأثیر می‌گذارند باشد. اگر چه عواملی از قبیل جنگ سرد و یا تجزیه تحلیل های سرمایه گذاران از تورم و یا خوش بینی و بدبینی زیاد آن ها، عوامل مؤثر در تغییر ارزش سهام می‌باشد، اما علت اصلی و یا عامل اساسی تغییر ارزش سهام، سود آن سهام بوده است.

به همین دلیل مشکل اصلی در امر محاسبه و پیش‌بینی روند ارزش سهام، بستگی به پیش‌بینی مجموعه سودهای قابل پرداخت آتی دارد. ‌بنابرین‏ مسئله تجزیه و تحلیل سود در سرمایه گذاری از اولویت خاصی برخوردار است (پن من^[۱۴۶]، ۲۰۰۷: ۴۵).

واضح است که توانایی ما ‌در مورد استنباط مفید بودن اطلاعات مالی از شواهد بازار سرمایه محدود است. ارزیابی مفید بودن اجتماعی هر گونه عمل قانونی یا عمومی، نتایج پیچیده ای دارد که ساده تر از مقررات افشای مالی نیست. هر چند که این مشکلات اقتصادانان و سایر متخصصان علوم اجتماعی را از درگیر کردن خود در ارزیابی مؤثر بودن، مربوط بدون و مفید بودن رویه های اجتماعی باز می‌دارد، ولی ارزیابی مفید بودن سود که محصول اولیه مقررات افشای ‏مالی است، به طور آشکار اهمیت قابل ‏توجهی دارد. سوال ‌در مورد مفید بودن سود به ‏طور واضح اهمیت زیادی برای کاربران اطلاعات مالی نظیر محققین حسابداری، قانون‏گذاران و خط مشی‏گذاران دارد. سود گزارش‏شده در صورت‏های مالی، اولین قلم اطلاعاتی فراهم شده در این صورت‏ها می‌باشد (سالنامه بورس سازمان بورس اوراق بهادار تهران، ۱۳۷۱: ۲۶).

بیور^[۱۴۷] می‌گوید: محتوای اطلاعاتی سود مربوط ترین مسئله حرفه حسابداری است، زیرا نتایج آن مستقیماً مطلوبیت فعالیت حسابداری را منعکس می کند. تئوری های اقتصادی نقش اصلی سود شرکت را کمک به تخصیص منافع در بازار سرمایه می دانند.

اکثر مدل‏های ارزیابی سهام، سود مورد انتظار را به عنوان یک متغیر توضیحی درنظر می‏ گیرند، تحلیلگران نیز درباره ارزش اوراق بهادار، از پیش‌بینی های سود بیش از سایر اقلام صورت های مالی، استفاده می‏ نماید. چنانچه تغییر در قیمت سهام فراهم کننده شواهدی درباره فواید سود باشد، پس واضح است که تغییر بیشتر متضمن فواید بیشتر خواهد بود. لذا، میزان فایده سود را می توان از برآورد ارتباط بین بازده سهام و سود استنتاج کرد (فاستر جی^[۱۴۸]، ۱۹۸۶: ۱۲).

بخش دوم- پیشینه تحقیق

پیشینه تحقیقات داخلی

1. 1. بیدل و همکاران (۱۳۸۲) در تحقیقی به بررسی محتوای اطلاعاتی ارزش افزوده اقتصادی، سود باقی­مانده و دو معیار متداول اندازه ­گیری عملکرد یعنی سود و جریان نقدی عملیاتی و مقایسه ارتباط ارزش افزوده اقتصادی و سود تعهدی با بازده سهام شرکت پرداخته­اند. یکی از سوالات تحقیق این بود که آیا ارزش افزوده اقتصادی در توضیح تغییرات بازده سهام سالانه بهتر از سود خالص و جریانات نقد حاصل از عملیات عمل می­ کند یا خیر؟ نتایج تجزیه و تحلیل آن ها نشان داد که قدرت توضیح­دهندگی سود خالص بیشتر از قدرت توضیح­دهندگی سود باقی­مانده، ارزش افزوده اقتصادی و جریان نقدی حاصل از عملیات است.

1. 1. نوروش و مشایخی (۱۳۸۳) محتوای نسبی و فزاینده اطلاعاتی ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده نقدی، سود حسابداری و وجوه نقد حاصل از عملیات با بازده سهام را بررسی کردند. نتیجه تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که سود حسابداری دارای بیشترین ارتباط با بازده سهام است. همچنین سود حسابداری دارای محتوای فزاینده اطلاعاتی نسبت به سایر متغیرها است. ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده نقدی دارای رابطه معنادار با بازده سهام می­باشند و در برخی موارد دارای محتوای فزاینده اطلاعاتی هستند. وجوه نقد حاصل از عملیات نه تنها رابطه معناداری با بازده سهام ندارد بلکه دارای محتوای فزاینده اطلاعاتی هم نیست.

1. 1. پورحیدری، سلیمانی امیری و صفاجو (۱۳۸۴) تحقیقی با عنوان “بررسی میزان ارتباط سود و ارزش دفتری با ارزش بازار سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران” انجام دادند که این مطالعه محتوای اطلاعاتی سود خالص و ارزش دفتری شرکت را از طریق میزان ارتباط سود هر سهم و ارزش دفتری هر سهم با قیمت هر سهم شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های ۱۳۷۵ تا پایان ۱۳۸۳ بررسی می‌کند. انگیزه انجام این مطالعه تحقیقات اخیر درباره ارتباط سود هر سهم و ارزش دفتری هر سهم با ارزش شرکت و اهمیت این دو قلم اطلاعاتی در تعیین ارزش شرکت است. نتایج تحقیق نشان داد که اولا، بخش قابل توجهی از تغییرات ارزش شرکت به وسیله سود تبیین می شود. ثانیاً، عمده قدرت توضیح دهندگی مجموع سود و ارزش دفتری شرکت به خاطر سود است. ثالثا، ارزش دفتری شرکت از قدرت توضیح دهندگی مناسبی در مقایسه با سود هر سهم برخوردار نبوده و ضریب تعیین حساب شده برای این متغیر، به ویژه ضریب تعیین تفاضلی بیان گر قدرت توضیح دهندگی ضعیف این متغیر در توضیح نوسان ارزش شرکت است.

1. 1. کردستانی و رودنشین (۱۳۸۴) تحقیقی با عنوان “بررسی میزان مربوط بودن اجزای نقدی و تعهدی سود حسابداری به ارزش بازار شرکت” انجام دادند که در این تحقیق جریان های نقدی عملیاتی به عنوان جزء نقدی سود و تغییرات حساب های دریافتنی، تغییرات موجودی کالا و تغییرات حساب های پرداختنی به عنوان سه جزء اصلی تشکیل دهنده بخش تعهدی سود در نظر گرفته شده است. ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و بازده حقوق صاحبان سهام به عنوان متغیری که تعامل بین صورت های مالی را نشان می‌دهد متغیرهای کنترلی تحقیق هستند. برای آزمون فرضیه های تحقیق، از دو روش آماری داده های ترکیبی و مقطعی با به کارگیری اطلاعات مالی ۱۰۲ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد اجزای نقدی سود حسابداری توان پیش‌بینی و قدرت توضیحی ارزش بازار شرکت را دارند، ولی سه جزء تعهدی سود حسابداری یعنی تغییرات حساب های دریافتنی، تغییرات موجودی کالا و تغییرات حساب های پرداختنی که در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته اند، توان پیش‌بینی و توضیح ارزش بازار شرکت را ندارند. از اینرو اجزای نقدی سود حسابداری به ارزش بازار شرکت مربوط است و نسبت به اجزای تعهدی از سودمندی بیشتری برخوردار است.

1. 1. یعقوب نژاد (۱۳۸۶) به بررسی ارتباط بین بازده سهام و سود حسابداری به منظور مطالعه کارایی بازار سرمایه پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد سود حسابداری در تمامی سطوح و مدل­ها، همبستگی معناداری با بازده دارد. همچنین، بین بازده سهام و وجه نقد ناشی از فعالیت­های عملیاتی در یک دوره بلندمدت ارتباط معناداری وجود دارد. اما توان توضیحی مدل­های سود در تبیین بازده بلندمدت نسبت به مدل وجه نقد بیشتر است.